Mặt trời chốn ấy có lẽ ít có ngày được tỏa sáng cả 12 tiếng. Đường lên Y Tý là những con đường mòn vạch ngoằn ngoèo rồi chỉm nghỉm trong đám lá rừng, những ngôi nhà thấp thoáng trong mây. Có phải vì thế mà khi tới Y Tý, nhiều người cảm thấy như mình đang bước vào một thế giới khác, tách biệt với trần gian.

Là một xã nằm trên đường biên giới Việt Trung thuộc huyện Bát Xát (Lào Cai), cách Hà Nội chừng 370km về phía bắc. Đây là một điểm khám phá du lịch rất được yêu thích của các bạn trẻ, nổi tiếng với những bức ảnh thiên nhiên vừa hùng vĩ vừa tráng lệ, những ngôi nhà trình tường như trong truyện cổ tích và cuộc sống mộc mạc, giản dị của đồng bào người Hà Nhì, Dao Đỏ, Mông...

 Sau mỗi mùa vụ, người Hà Nhì có thói quen tu sửa hay bắt tay vào làm nhà mới thay thế nếp nhà cũ đã xuống cấp. Khi chọn được mẫu đất ưng ý, người Hà Nhì bắt tay vào công đoạn trình tường nhà, đất đỏ được đưa vào khuôn, dùng chày nén chặt, hết lớp nọ đến lớp kia, tạo nên bức tường vững chắc.

Thường những ngôi nhà được trình từ đất với độ dày của tường 40 - 50 cm, cao từ 4 đến 5 m, diện tích trung bình của lòng nhà khoảng 60 - 80 m vuông.

Sau khi tường đã trình xong sẽ đến công đoạn lắp ghép các xà và đòn tay gỗ để lợp mái. Trước đây, người Hà Nhì lên rừng lấy cỏ gianh để lợp mái, vì vậy mỗi khi có gia đình làm nhà mới, các hộ xung quanh sẽ góp sức cùng nhau lên rừng lấy cỏ gianh.

Cỏ gianh lấy về được bện lại thành từng lớp, phủ liền nhau, lớp nọ chồng lên lớp kia tạo ra mái nhà có độ dày tới 50 cm. Bởi thế nhà mát vào mùa hè và ấm áp trong mùa đông.

Những mái nhà trình tường san sát ở Y Tý.

Nhà tường đất vàng rộm như sắc màu của rơm ngày mùa, vuông vắn và xinh như cổ tích vẫn được dựng lên giữa núi rừng.

Phụ nữ Hà Nhì bên nếp nhà.

Trong những năm qua, huyện Bát Xát đang đẩy mạnh phát triển du lịch, tạo nên các tour, tuyến du lịch mới, kết nối du lịch thành phố Lào Cai, Sa Pa với các điểm của Bát Xát như: Mường Hum, Y Tý…

Khách du lịch đến với Y Tý ngày càng nhiều, say sưa ngắm bản làng với những nếp nhà trình tường nằm san sát bên nhau, dựa vào lưng núi, tạo khung cảnh đẹp nên thơ.