Đông vui chợ phiên Ý Tý.

Cứ đến thứ Bảy hằng tuần, đồng bào ở khắp các bản làng trong vùng lại nô nức đến chợ phiên Ý Tý. Khi ra chợ, mọi người thường mang theo những mặt hàng nông sản bán cho khách. Anh bạn người Bát Xát giới thiệu với tôi ăn món đặc sản: “Bánh dầy chấm mật ong rừng”. Tôi đi nhiều nơi và biết nhiều chợ ở các địa phương khác cũng có bán bánh dầy, nhưng phải vào chợ Ý Tý mới cảm nhận được món ngon dân dã đặc trưng này. Bánh dầy được đồng bào làm từ gạo nếp mới, đãi sạch gạo rồi đồ thành xôi, sau đó đưa vào cối giã mịn, nặn thành bánh, trong có nhân đậu đỏ. Những ngày trời se lạnh, được thưởng thức vị thơm ngọt và bùi của bánh, vị ngọt sâu của mật ong rừng, tôi thấy ngon miệng và ấm lòng lạ thường. Chưa hết, anh bạn tiếp tục giới thiệu với tôi món đặc sản khác: “Ngó cây thảo quả xào mỡ lợn”. Nghe thì bình thường, nhưng khi ăn, tôi mới cảm nhận được sự tuyệt vời của nó. Đồng bào chọn những ngó cây thảo quả mập, rửa sạch, để ráo nước, thái mỏng ngang thớ, sau đó cho mỡ lợn vào chảo đun nóng rồi bỏ ngó thảo quả vào, cho thêm gia vị, xào đến khi chín tới thì bày ra đĩa, ăn khi còn nóng. Món ngó thảo quả xào mỡ lợn có vị đặc trưng của thảo quả, giòn và có vị ngọt sâu, rất thơm.

Tìm mua hàng, bất chợt thấy gương mặt bẽn lẽn của các thôn nữ, tôi bỗng áy náy vì không biết tiếng địa phương để trao đổi. May sao, các cô cũng nói được tiếng phổ thông. Hỏi mua hàng của một cô gái người Mông, tôi được biết cô ở thôn Ngải Thầu, xã Ý Tý, cách chợ 15 km. Ngó cây thảo quả cô bán ai cũng tranh mua vì rẻ và ngon. Ở hàng bên cạnh, cô gái Dao bán ngô luộc đon đả: “Bắp ngô luộc 2.000 đồng/bắp, anh mua đi!”. Bắp ngô còn nóng, khói bốc nghi ngút, tôi mua liền chục bắp chia cho bạn bè. Mọi người xuýt xoa vì ngô nóng bỏng tay, hạt ngô non mềm và ngọt bởi được trồng ở non cao khí hậu bốn mùa dịu mát. Anh bạn người Bát Xát nói với tôi: Ăn một lại muốn ăn hai…

Ngoài những mặt hàng nông sản truyền thống, chợ phiên Ý Tý còn có rất nhiều hàng tiêu dùng, như hàng may mặc, điện tử… do Việt Nam và Trung Quốc sản xuất. Nhìn vào chợ, thấy đây không chỉ là bức tranh với những nét văn hoá đặc trưng, quyến rũ của vùng cao, mà còn phản ánh rõ nét về kinh tế của người dân nơi đây, bởi thế mà anh bạn người Bát Xát gọi chợ là “Túi tiền của người dân”. Những sắc màu thổ cẩm các dân tộc: Mông, Dao, Hà Nhì, lúc ẩn lúc hiện trong chợ; phiên chợ đông vui như hội, đồng bào xuống chợ không chỉ để mua bán, trao đổi hàng hoá, mà còn để trao duyên. Đó là nét rất riêng của chợ phiên vùng cao Ý Tý.

Rời chợ, ánh mắt cô thôn nữ Hà Nhì bẽn lẽn như mời tôi lần sau trở lại, để lại được mua, được bán và trở thành bạn bè. Chuyến đi để lại trong tôi ấn tượng sâu sắc về phiên chợ vùng cao với những sắc màu tươi mới.